Yalnız uyumaktan korkan ve ne yaparsanız yapın odasını ve yatağını ayıramadığınız bir çocuğunuz varsa bu yazıyı okumanızda fayda var...
Yazının en başında bilincine varmamız gereken tek şey;
‘Sorunlu çocuk yoktur sorunlu aile vardır. Ve ayrılamayan çocuğunuz değildir sizsinizdir.’
Yalnız uyuyamama da, olmasını doğal karşıladığımız dönemler dışında, büyüme sorunlarına işaret eder. Çocuklarda %20-%30 oranında uyku bozukluklarına rastlanılmaktadır.
Özellikle çok hareketli çocuklarda uyku problemi daha yoğun görülmektedir. Çocuğun kendine gerçekçi güven duygusu geliştirmesi, sağlıklı bir birey olabilmesi için bu gelişim engellemelerini bilinçli bir şekilde bertaraf etmek gerekir.
Çocuktan önce anne-babanın kendi kaygılarını fark etmesi ve kontrol etmesi gerekir. Çok kaygılı ve tedirgin bir annenin çocuğunun rahat ve tek başına yatabileceğini beklemek pek de makul değildir. Zor atlatılan/atlatılamayan durumlar kalıcı bir hal alır.
Uyku bozuklukları hem psikolojik hem nörolojik kökenli olabilir. 4-5 yaş gibi bebeklik ve erken çocukluk döneminde uykuda nörolojik sebeplere dayalı ama iyi ayırt edilmediği için ya da kültürel olarak metafizik olgularla açıklanmaya çalışılan psikolojik sebeplere yorulan nöbetler vardır. Bu nöbetler değişken şekilde tekrar eder; çocuk gözleri açık olsa da uykudadır ya da gözleri kapalı olduğu halde derin uykuya geçememiş olabilir. Böyle bir durumda anne baba doğal olarak endişelenir ve birlikte uyumayı tercih eder. Bu yaşlarda başlayan yalnız yatamama ileriki yaşlarda devam eder. Bu dönemlerde çok yoğun inatlaşmalar ve çatışmalar yaşanıyorsa öncelikle kendi içinizde ben çocuğumun büyümesiyle ilgili neler hissediyorum sorusuna yanıt arayın. 15 aylıktan itibaren çocuk hem bilişsel hem duygusal gelişimin sonucu olarak anneyi ‘’ayrı bir insan’ bununla birlikte kendisini de ‘ayrı bir ‘birey ‘olarak algılamaya başlar. Bu durum başlı başlına üzüntü, huzursuzluk ve kızgınlık yaratır. Çünkü anne ve o artık iki ‘ayrı’ insandır.
Nedenleri neler olabilir?
*Aileye yeni birinin katılması: .Yeni bir kardeşin gelmesi, küçük kardeşin anne-baba yanında yatması
*Evde yaşanılan huzursuzluklar: Evde yaşanan huzursuzluk ve/veya kavga
*Uykudan korkmak: Odalarında cadı ya da canavar gördüklerini iddia edebilirler.
*Karanlıktan korkmak: Film ve/veya bilgisayar oyunlarından korkmak
*Fizyolojik nedenler: Bedensel bir hastalık sırasında çekilen sıkıntılar
*Düzensizlik: Sabit ve dengeli bir uyku düzeni getirememişse sıkıntı yaratabilir.
ÖNERİLER:
Doğal gelişimin bir parçası olarak zaman zaman kısa dönemlerle uyku bozuklukları çıkabilir; telaşa kapılmayın.
*Çocuğunuzun bir birey olarak büyüyebilme ve yeteneklerini geliştirebilme kapasitesi olduğunu bilin. Bu kapasitesini fark ederek yeteneklerini geliştirebileceği ortamlar yaratın.
*Bebekleri ve çocukları sürekli ten temasıyla uyutmayın, uykudan önce sevin, öpün, koklayın fakat koyun koyuna aynı yatakta birlikte yatmayın.
*Bebek ve çocukların 2-3 aylıktan itibaren ayrı odaları olabilir ve onlar buna alışabilirler. Bu değişiklik için kendinize ve çocuğunuza yeterli zamanı tanıyın, sabırlı olun.
*Çocuğun kendi yatağına alışmasının 2 hafta kadar sürebileceğini unutmayın.
*Uykuya dalmanın genelde çocuklar için çok da kolay bir şey olmadığını bilin. Çünkü uyku, tek başınalığını yoğun şekilde duyumsadığı bir alandır ama gelişim için olmazsa olmazdır. Güven verici, destekleyici olun.
*Çocuğun kaygı ve korkularından etkilenmeyin; anlayış ve kabul gösterin ama siz de kaygılanmaya başlamayın. Bu zincirleme reaksiyon doğurur. Çocuğunuzun yaşına uygun bir dille, sizin de geceleri huzurlu bir uykuya ihtiyacınız olduğunu, ama özel durumlarda her zaman yanınıza gelebileceğini anlatın. Bu değişim sürecinde, çocuğunuza normalde olduğundan daha fazla sevgi gösterin ve bir süre için onu şımartın.
*Uykudan önce ılık bir banyo, masal okuma, müzik dinleme ya da ninni söyleme gibi bir sırayı izleyen bir program belirleyin ve bu programı düzenli olarak uygulayın.
*Yalnız uyuyamayan ayıcık, kıskanç kaplan, kardeş isteyen çocuk gibi çocuğunuzun özdeşleşebileceği konu ve kahramanlar seçilerek aldığınız hikâye kitaplarını okuyun.
*Yatak odanızdan çocuğunuzun hoşuna gidebilecek yumuşak yastıkları, pelüş hayvanları kaldırın ve bunun yerine çocuk odasını daha sevimli bir hale getirin. Bebekliğinden itibaren uykuya geçişte bir oyuncağı, yastığı veya battaniyesi olsun. Siz uykuya dalma nesnesi olmayın. Çoğu çocuk annesinin kulak memesini okşayarak, saçına dokunarak, yanağını tutarak uykuya dalıyor; bu, anne ile çocuğun yeterli derecede ayrılamamasına sebep olur. Çocuğunuz ısrarla sizin odanızda yatmak istiyorsa, ona bir yer yatağı ya da benzeri bir ek yatak hazırlayın ve burada uyumasına izin verin. Zamanla kendi yatağının rahatlığını tercih edecektir.
* Koridorda yakacağınız bir gece lambası ile çocuğunuzun karanlık korkusunun üstesinden gelebilirsiniz. Ayrıca, çocuğun yatağını dışarıdan gelebilecek garip ışık-gölge oyunlarını göremeyeceği bir yere kurmalısınız. Hem çocuk odasının hem kendi yatak odanızın kapısını mutlaka açık bırakın. Sizin ulaşılabilir olmanız ona huzur verecektir.
*Sabahları uyandıktan sonra kısa bir süre için yatağınıza gelip keyif yapmasına izin verin. Bu, güne başlarken hem onun için hem de sizin için bir moral kaynağı olacaktır.
*Eğer çocuğunuz geceleri sizin yatağınızda yatmak konusunda ısrarlı ise siz de onun yatağında yatın. Kararının birdenbire değişeceğini göreceksiniz. Anne ve baba olarak aranızda çeşitli sebeplere dayalı sorunlar var ise kuvvetle muhtemel bu, çocukta da sorunlar yaratacaktır. Öncelikle çift olarak aranızdaki sorunları yapıcı bir şekilde çözmeye çalışın.
* Özellikle ergenlik döneminde ebeveynlerle yatma isteği ve yatmak fevkalade sağlıksız bir duruma işarettir;,muhakkak uzman yardımıyla ele alınması gerekir. Birkaç ay süren korku durumlarında mutlaka psikolojik yardım alın. Çocuğun psikolojik olgunlaşması hakkında detaylı bilgi edinin.
Kaynakça :
Prof. Dr. Sefa SAYGILI, Çocuklarda Davranış Bozuklukları, 2014
Esan GÜL, Çocuklarda Psikolojik Sorunlar ve Tedavisi, 2012
